Films als "Gone with the Wind" en "The Godfather" worden geprezen als meesterwerken vanaf het moment dat het eerste publiek ze ziet, en hun kritische en kassucces weerspiegelt dat. Maar er zijn andere films die gedurende een langere periode menigten weten te winnen, langzaam fans en bewondering verwerven via mond-tot-mondreclame door mensen die gepassioneerd zijn over de film.

De term 'cultfilm' (en later 'cult classic' naarmate de film ouder wordt) wordt gebruikt om een ​​film te beschrijven die een kleine, maar belangrijke en grondig toegewijde fanbase heeft ontwikkeld die in de loop van de tijd groeit. Hoewel enorm succesvolle blockbuster-franchises zoals "Star Wars" en "Harry Potter" zulke enthousiaste fans hebben dat de films een cult-achtige invloed lijken te hebben, verwijst de term "cultfilm" specifiek naar films die ondanks financieel veel minder succesvol toch gepassioneerd zijn fans.

Hoewel er bijna elk weekend films zijn die bombarderen of ondermaats presteren aan de kassa en nog steeds een paar fans weten te winnen, inspireren weinig films zoveel diepe toewijding dat ze een toegewijde aanhang ontwikkelen. De 'culten' die aan deze films zijn gewijd, groeien terwijl die gepassioneerde fans het woord verspreiden over deze weinig bekende, maar (naar hun mening) onmisbare film.

De geschiedenis van cultfilms

In het tijdperk van het klassieke Hollywood hadden maar weinig films de mogelijkheid om cult-volgers te ontwikkelen vanwege regelmatig verloop in theaters en het gebrek aan latere distributie op media zoals televisie of homevideo waarmee het publiek films kon zien buiten hun oorspronkelijke theatervoorstellingen. Desalniettemin bereikten enkele niet-reguliere films bekendheid in late-night-vertoningen, zoals de controversiële MGM-horrorfilm uit 1932 "Freaks".

Jaren later zou de televisie het voortouw nemen. Op zoek naar goedkope programmering, zouden veel televisiemarkten obscure horror, thriller of gewoon helemaal rare films spelen tijdens de late uren of als 'middernachtfilms'. Sommige van deze programmering zouden een griezelige gastheer bevatten, zoals Vampira in Los Angeles en Zacherley van Philadelphia, wiens populaire persona's zouden de programma's helpen bij het ontwikkelen van een regelmatig publiek.

Aan het begin van de jaren zeventig begonnen theaters in verschillende grote steden "underground" films te spelen als "middernachtfilms", vaak voor maandenlange of jarenlange runs als tickets bleven verkopen. Bijvoorbeeld "El Topo" (1970), "Pink Flamingos" (1972) en "The Harder They Come" (1972), die allemaal lange runs hadden in theaters zoals het beroemde Elgin Theatre in New York City. De beroemdste middernachtfilm aller tijden, 'The Rocky Horror Picture Show', is sinds 1976 in continu beperkte release. Regelmatige aanwezigen reciteren de dialoog samen met de film, kleden zich als hun favoriete personages en werpen objecten naar het scherm (tot grote ergernis van theaterbezitters en schoonmaakpersoneel).

Hoewel de populariteit van films voor middernacht afnam met de introductie van thuismedia, veranderde dat niets aan het enthousiasme van het publiek voor cultfilms. In feite heeft VHS de populariteit van een ontelbaar aantal cultfilms helpen verspreiden, wat veel ondergewaardeerde films nieuw leven heeft ingeblazen.

Hoewel cultfilms variëren van campy science fiction tot zeer grafische horrorfilms en zowat alles daartussenin, zijn er een paar kenmerken die de meeste cultfilms delen:

Buiten de hoofdstroom

Het enige criterium dat alle cultfilms gemeen hebben, is dat ze niet populair zijn bij een algemeen publiek of aan de kassa … althans in eerste instantie niet. De definitie van "cultus" betekent immers dat deze films kleine maar toegewijde volgers hebben.

In veel gevallen beginnen cultfilms als low-budget films in beperkte release. In andere zijn het grote studio-releases die tijdens hun theatrale run geen tickets verkopen. In beide gevallen heeft het publiek dat de kans krijgt om deze films te zien, het woord over wat ze hebben gezien. Al snel groeit de populariteit van de film op onverwachte en onbedoelde manieren, zelfs soms onder het publiek dat de film in de eerste plaats over het hoofd heeft gezien.

Zo slecht dat ze goed zijn

Terwijl veel cultfilms fans ondersteunen door ondergewaardeerd te worden door een algemeen publiek, worden anderen culthits om de tegenovergestelde reden: omdat het vreselijke films zijn.

"Reefer Madness" (1936), " Plan 9 from Outer Space" (1959) en "The Room" (2003) worden over het algemeen beschouwd als drie van de slechtste films ooit gemaakt, maar dat is precies waarom sommige fans ze zo vermakelijk vinden. Deze drie films zijn slechts enkele voorbeelden van hilarisch slechte films die populaire middernachtfilms zijn.

Andere cultfilms zijn populair ondanks hun lage budgetten en anderszins slechte productiekwaliteit. Troma Entertainment heeft tientallen films uitgebracht die algemeen als cultklassiekers worden beschouwd, hoewel veel van de films extreem lage budgetten hadden. De beroemdste film van Troma, 'The Toxic Avenger', uit 1984, was zo succesvol dat de onafhankelijke studio na de release de focus verlegde van sekskomedies naar horrorfilms (zowel eng als komisch) in een poging het succes opnieuw te creëren.

Aan de andere kant werden cultfilms zoals "Night of the Living Dead" (1968) en "The Evil Dead" (1981) fanfavorieten omdat het geweldige films waren die niet de erkenning kregen die ze verdienden toen ze oorspronkelijk werden uitgebracht. Het is zelfs betwistbaar dat beide films sindsdien hun cultstatus zijn ontgroeid, omdat de erkenning van hun kwaliteit nu wijdverbreid is.

Ga naar uitersten

Veel cultfilms worden populair vanwege hun controversiële of 'underground' karakter. Films zoals "The Rocky Horror Picture Show" (1975) doorbraken seksuele taboes, terwijl "The Boondock Saints" (1999) een enorm succes werd op dvd na een mislukte release in slechts vijf theaters vanwege de gewelddadige inhoud. Hoewel het gewone publiek en critici dergelijke inhoud misschien onaangenaam of zelfs ronduit verontrustend vinden, omarmen anderen deze films omdat ze het publiek iets anders aanbieden.

Voorafgaand aan de digitale distributie werden bijvoorbeeld horrorfilms van filmmakers die in landen als Japan, Spanje en Italië werken, door Amerikaanse fans van het genre op VHS en dvd's verhandeld, waaronder films die nooit een officiële theatrale release in de Verenigde Staten hebben gezien. Onder filmfans is het 'weten' van zeldzame en weinig bekende films een teken van trots op zichzelf.

legaten

Hoewel veel reguliere films na de voltooiing van hun eerste theatrale films uit het publiek vervagen, blijft de populariteit van cultfilms groeien. Hoewel de populariteit van cultfilms vroeger werd verspreid via middernachtvertoningen in steden en vaak geleende VHS- of dvd-kopieën, heeft internet en digitale streaming de bewondering van bepaalde cultfilms exponentieel vergroot.

Fans van deze films over de hele wereld kunnen hun enthousiasme delen. Bijvoorbeeld, "The Big Lebowski" (1998) had teleurstellende kassa-inkomsten in zijn eerste release, maar zijn blijvende populariteit heeft sindsdien een jaarlijkse "Lebowski Fest" geïnspireerd die elk aspect van de film viert en zelfs een religie genaamd "Dudeism" na de bijnaam van de hoofdpersoon.

Weinig films kunnen dat soort effect hebben op het publiek en een dergelijke toewijding van hun fans inspireren, waardoor cultfilms misschien wel het beste type films zijn - eindeloos plezier voor hun meest toegewijde fans!