Een tweeluik (uitgesproken dip-tick) is een kunstwerk gemaakt in twee delen. Het kan een schilderij, tekening, foto, snijwerk of ander plat kunstwerk zijn. Het formaat van de foto's kan een landschap of portret zijn en de twee delen hebben meestal dezelfde grootte. Als een kunstenaar een derde paneel toevoegt, zou het een drieluik zijn.

De diptiek gebruiken in art

Tweeluiken zijn al eeuwen een populaire keuze onder kunstenaars. Gewoonlijk zijn de twee panelen nauw aan elkaar verwant, hoewel een tweeluik ook kan worden gebruikt voor één stuk dat over twee afzonderlijke panelen wordt voortgezet. Een landschapschilder kan er bijvoorbeeld voor kiezen om de scène over twee panelen te schilderen die vervolgens samen worden weergegeven.

In andere gevallen kunnen de twee panelen verschillende perspectieven op hetzelfde onderwerp hebben of kleur of compositie delen met verschillende onderwerpen. Een bekend voorbeeld hiervan zijn portretten geschilderd van een echtpaar, met één persoon in elk paneel, met dezelfde techniek en hetzelfde kleurenpalet. Andere tweeluiken kunnen zich richten op contrasterende concepten, zoals leven en dood, blij en verdrietig, of rijk en arm.

Structurele variaties

Traditioneel scharnierden tweeluiken als boeken die konden worden gevouwen. In de moderne kunst is het gebruikelijk dat kunstenaars twee afzonderlijke panelen maken die zijn ontworpen om naast elkaar te worden opgehangen. Andere kunstenaars kunnen ervoor kiezen om de illusie van een tweeluik op één paneel te creëren. Dit kan op verschillende manieren, inclusief een geschilderde lijn om het stuk te verdelen of een enkele mat met twee vensters erin gesneden.

De geschiedenis van de diptiek

Het woord tweeluik komt van de Griekse wortel " dis ", wat "twee" betekent, en " ptykhe ", wat "vouw" betekent. Oorspronkelijk werd de naam gebruikt om te verwijzen naar vouwschrijftabletten die in de oude Romeinse tijd werden gebruikt. Twee planken - meestal hout, maar ook bot of metaal - scharnierden aan elkaar en de binnenzijden waren bedekt met een laag was, die kon worden ingeschreven.

In latere eeuwen werd het tweeluik een gebruikelijke manier om religieuze verhalen te tonen of heiligen en andere belangrijke figuren te eren. Het scharnier maakte ze tot gemakkelijk draagbare altaarstukken en voorkwam schade aan het kunstwerk.

Het British Museum categoriseert deze als "religieuze / rituele uitrusting" en ze omvatten de eeuwen in culturen over de hele wereld, waaronder de boeddhistische en christelijke religies. Veel van deze stukken, zoals een tweeluik uit de 15e eeuw met St. Stephen en St. Martin, zijn gesneden in ivoor of steen.

Tweeluik voorbeelden in klassieke kunst

Er zijn veel voorbeelden van tweeluiken in de klassieke kunst. Overlevende stukken uit de vroegste tijden zijn zeldzaam en worden meestal bewaard in collecties van 's werelds grootste musea.

The Wilton Diptych is een interessant stuk uit rond 1396. Het maakt deel uit van de overblijfselen van de kunstcollectie van koning Richard II en is gehuisvest in de National Gallery in Londen. De twee eiken panelen worden bijeengehouden door ijzeren scharnieren. Het schilderij toont hoe Richard door drie heiligen wordt gepresenteerd aan de Maagd Maria en het Kind. Zoals gebruikelijk zijn ook de tegenoverliggende zijden van het tweeluik geschilderd. In dit geval, met een wapenschild en een wit hart (hert), die beide Richard symboliseren als de eigenaar en de eer.

Op vergelijkbare wijze heeft het Louvre in Parijs, Frankrijk een interessant tweeluik van de kunstenaar Jean Gossaert (1478-1532). Dit stuk, getiteld "Tweeluik van Jean Carondelet" (1517), heeft een Nederlandse geestelijke met de naam Jean Carondelet tegenover de "Maagd en Kind". De twee schilderijen zijn van vergelijkbare schaal, kleurenpalet en stemming en de figuren staan ​​tegenover elkaar.

Interessanter is de achterkant, met het wapenschild van de geestelijke op het ene paneel en de schedel met een ontwrichte kaak op het andere. Het is een opvallend voorbeeld van vanitas-kunst en wordt vaak geïnterpreteerd als een commentaar op moraliteit en de menselijke conditie, verwijzend naar het feit dat zelfs de rijken moeten sterven.

Een modern voorbeeld van een diptiek

Een van de meer bekende tweeluiken in moderne kunst is "Marilyn Diptych" (1962, Tate) van Andy Warhol (1928-1987). Het stuk gebruikt dat beroemde portret van Marilyn Monroe dat Warhol vaak gebruikte in zijn zeefdrukken.

Een paneel van zes bij negen voet toont perfecte herhalingen van de actrice in kleur, terwijl het andere in hoog contrast zwart en wit is met duidelijke en opzettelijke gebreken. Volgens het Tate speelt het stuk voort op de voortdurende thema's van de kunstenaar: 'dood en de cultus van beroemdheid'.

bronnen

• "'Marilyn Diptych', Andy Warhol, 1962." Tate.
• Royal Holloway en het Institute of Historical Research (IHR), Universiteit van Londen. "The Wilton Diptych." The Wilton Diptych (Portret van Richard II)
• "Werk diptiek van Jean Carondelet." Diptiek van Jean Carondelet | Louvre museum | Parijs